Comparative Study on Japanese and Cambodian ADR

By Dara, KHLOK, M.A, MPM, LLM

The Alternative Dispute Resolution (ADR) is an approach to solving the conflict that are more systematic, less costly, less time consuming, and with more certainty. It is no doubt that ADR not only provide better justice in the society but also contribute strongly to the economic development. With intensive support the socio-economic stability and development of Cambodia where had been passed many years of civil wars and instability, various alternative dispute resolution (ADR) mechanisms beside the formal litigation system has been established in both public and private. However the development and implementation of the system is still at the crossroads and there are lots of challenges such as independence, qualification of ADR providers, legal framework, and other model and method. This study discovered the basic value and principle of ADR on the grounds of a comparative study of the Japan and Cambodia's alternative dispute resolution systems. This study discovers lesson learned of their necessity and their particularity in the future construction of the Cambodian ADR system. The flaws in dispute resolution are not only an obstruction to justice but also a huge burden to social development. Cambodia is going through a golden age of economic development and so a complete, diverse, highly efficient and effective dispute resolution system would provide necessary support to economic development. To achieve this full use must be made of the mediation resources and so reconstruction of the current mediation systems as well as developing a new and diverse alternative dispute resolution system is a necessary step and will ensure further Cambodian economic development and social stability.

Keywords: alternative dispute resolution, negotiation, mediation, conciliation, arbitration, compromise, institutional independence, ADR’s model, legal framework, ADR provider, court-annexed, court- connected, dispute resolution.

More Detail, please contact author

ADMINISTRATIVE COMPLAINT MECHANISMS IN CAMBODIA: Current Situation and their Challenges

by KHLOK Dara,

Good relationship between the citizens and public administration is a core factor for good governance of a country. The citizen should have the rights to clarify or complaint any unclear decision/regulations or wrongful actions from the administration and consequently the administration have to be opened and responsive to the citizens’ claim or complaint in an effective manner. To have such an accountable, transparent and responsive administration, effective complaint mechanisms should be established.

This principle of this good government has been stipulated in the Rectangular Strategy of the government where the administration needs to fulfill all-important requirements for providing better services to citizens, including the effective complaint resolution mechanisms. The rights to review and clarify the decision and action of administration seem limited in the Cambodia context even the constitution envisages clearly this rights in article 128[2-3] and other sector laws. The mechanisms are fragmented which made it very difficult for citizens to access to justice in the administration matter even the ordinary cases. Therefore, the paper will study the current situation of the administrative complaint mechanisms in Cambodia focusing only the mechanisms inside administration in order to find out challenges and issues for improving and building effective mechanisms to ensure the citizens’ rights and trust. To do this, the paper will highlight first the current legal and policy framework, type of administrative complaint and its structure, and finally assessing the current type of administrative complaint by focusing two specific cases for deeper analysis. At the end the paper will provide some recommendations for improvement the existing mechanisms.

full file is page 143-173 from the book " The Development of Cambodian Administrative Law", Konrad Adenauer Stiffing, 2014. 

 and

r in the espons in article 128[2-3] and other sector

laws. The mechanisms are fragmented which madeistration matter even the ordinary cases.

Therefore, the paper will study the current situation of the administrative

ពាក្យប្រដៅ១២ប្រយោគរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីតៃវ៉ាន់ យ៊ុនយ៉េ Sun Yun Ye

ពាក្យប្រដៅ១២ប្រយោគរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីតៃវ៉ាន់ Sun Yun Ye ដែលប្រដៅកូនល្បីពេញពិភពលោក 17-09-14!

លោក Sun Yun Ye គឺជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាអ្នកសេដ្ឋកិច្ច ប្រវត្តិជាវិស្វករ កើតនៅចិនដីគោក។ លោកធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីពីឆ្នាំ១៩៧៨-១៩៨។ លោកបានបន្សល់ពាក្យប្រដៅចំនួន១២ ប្រយោគសម្រាប់ជាសំពាយជីវិតកូនៗរបស់ខ្លួនដែលល្បីទូទាំងពិភពលោកនេះ។ ប្រយោគទាំងនេះមានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅជ្រួតជ្រាប និងចង់ស្រក់ទឹកភ្នែក…កូនជាទីស្រឡាញ់ ! ពុកគ្មានអ្វីទុកឲ្យកូនក្រៅពីពាក្យបណ្តាំទាំង១២ប្រយោគនេះ៖

១.ជីវិតមនុស្សមិនទៀតទាត់ទេកូន! មិនមានអ្នកណាបានដឹងថា ខ្លួនត្រូវស្លាប់ពេលណា? និងស្លាប់របៀបណានោះទេ ?… ដូចនេះធ្វើអំពើបុណ្យឲ្យច្រើនគឺជាការចាំបាច់។

២.មានតែពុក និងម៉ែទេ ដែលនិយាយប្រដៅកូននូវពាក្យទាំងអស់នេះ ពីព្រោះថា នៅលើលោកនេះគ្មានអ្នកណាប្រដៅកូនៗល្អជាងសម្ដីពុកម៉ែទេ។ ពាក្យបណ្តាំទាំងនេះ គឺជាលទ្ធផល ដែលចេញមកពីបទពិសោធន៍ញើស ឈាម និងទឹកភ្នែក របស់ពុកផ្ទាល់ ។ វានឹងជួយកូនៗឲ្យជៀសផុតពីការភាន់ច្រឡំ ខាតពេលវេលា ក្នុងមាគ៌ាឆ្ពោះទៅអនាគតរបស់កូនៗ។

៣.បើមានមនុស្សណាមួយប្រាស្រ័យនឹងកូនៗ មិនបានល្អ កុំរវល់នឹងពួកគេនាំឲ្យតែខាតពេលវេលាទេ ។ គ្មានអ្នកណាត្រូវធ្វើល្អនឹងយើង ក្រៅពីពុកម៉ែទេនៅលើលោកនេះ ។

៤.ល្បែងរលាយទ្រព្យ។ ស្រីរលាយកិត្តិយស។ បារី និងសុរារលាយរាងកាយ។ គ្រឿងញៀនរលាយជីវិត។

៥.ពុំមានមនុស្សណាដែលមិនអាចជំនួសបាននោះទេ។ ពុំមានវត្ថុណា ដែលមិនអាចប្តូរថ្មីបាន។ បើមានមនុស្សណាដែលខ្លួនស្រឡាញ់មិនចង់ដើរអស់ដំណើរផ្លូវជីវិតនឹងកូន ឬមួយក៏គេស្លាប់ចោលកូនត្រូវចងចាំថា វាមិនមែនជារឿង “មេឃរលំ ភ្នំរលាយ! ” នោះទេ។

៦.ជីវិតមនុស្សខ្លីណាស់ បើខ្លួនចេះតែខ្ជះខ្ជាយពេលវេលា កូននឹងបាត់បង់អស់ហើយ។ ដូចនេះបើចេះស្រឡាញ់ជីវិត គឺត្រូវស្វែងរកសេចក្តីសុខ ការសប្បាយឲ្យបានច្រើនសម្រាប់ជីវិតតាមផ្លូវល្អ។

៧.នៅលើលោកនេះមិនមានសេ្នហាអមតៈទេ !… ស្នេហាវាគ្រាន់តែជាអារម្មណ៍មួយគ្រា ។ អារម្មណ៍នេះទៅតាមពេលវេលា វានឹងរលាយសាបបាត់ទៅ ទៅតាមស្ថានភាព និងកាលៈទេសៈ ហើយប្រែប្រួលផ្លាស់ប្តូរបាត់ទៅ។

៨.ទោះបីជាមានមនុស្សច្រើននៅលើលោកនេះរៀនតិច តែជោគជ័យ និងល្បីឈ្មោះ នោះគឺដោយសារតែគេសំណាង ។ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា មិនចាំបាច់រៀនច្រើន ដើម្បីទទួលជោគជ័យនោះទេ។

៩.អំណាច បុណ្យសក្តិ មិនអាចស្មើរកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងកិត្តិយសបានទេ។ រៀនស្គាល់តម្លៃនៃវត្ថុរូបិយ និងអរូបិយ… កុំរៀនដឹងវត្ថុនោះមានតម្លៃប៉ុន្មានដុល្លារ?

១០.កូនៗអាចរក្សាពាក្យសម្ដីនឹងមនុស្សម្នាជុំវិញខ្លួន។ តែកុំរំពឹងថា គេឯងនឹងរក្សាពាក្យសម្ដីនឹងកូនៗ។ កូនៗអាចធ្វើអំពើល្អឲ្យមនុស្សម្នាបាន។ តែកុំរំពឹងថា គេឯងនឹងធ្វើអំពើល្អដាក់កូនៗវិញនោះ។

១១.មានមនុស្សទិញឆ្នោត២០ ដល់់៣០ឆ្នាំ តែនៅតែក្រ។ នេះបញ្ជាក់ថា ចង់មានត្រូវចេះសន្សំ និងចេះរកស៊ីទៅ។

១២.ការជួបជុំគ្រួសារ ប្តីប្រពន្ធ បងប្អូន កូនក្មួយ គឺសុទ្ធតែជាភព្វនិស្ស័យ។ មិនថា យើងបាននៅក្បែរគ្នារយៈពេលប៉ុន្មាននោះទេ ត្រូវចេះបង្កើតពេលវេលាល្អៗដាក់គ្នា ពីព្រោះជាតិក្រោយក៏យើងគ្មានឱកាសនឹងជួបគ្នាបានម្តងទៀតបានដែរ៕

វិធីសាស្ដ្រកែលំអជីវភាពក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ

មហា​សេដ្ឋី របស់​ហុង​កុង Li Ka-Shing

កំពូលអ្នកមាន  Li Ka-Shing (ហុងកុង)  បច្ចុប្បន្ន គឺជាមហាសេដ្ឋីដែលមានទ្រព្យច្រើនជាងគេ នៅ
អាស៊ី ដោយមានទ្រព្យសរុប ២៩,១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក នេះបើតាម Bloomberg ។ មានប្រវត្តិ
ជាកូនកំព្រា លោកបានប្រឹងប្រែង តស៊ូ ដើម្បីជីវិត និងដើម្បីភាពមានបាន។ ក្រោយមក Li Ka-Shing 
ក៏បានបង្កើត “អាណាចក្រ” Cheung Kong និង Hutchison Whampoa ទន្ទឹមនឹងការធ្វើជំនួញក្នុង
វិស័យជាច្រើន ចាប់ពីកំពង់ផែសមុទ្រ ប្រេងឧស្ម័ន លក់រាយ ទូរគមនាគមន៍ រហូតដល់អចលនទ្រព្យ។

ថ្មីៗនេះ គេហទំព័រ e27 បានចុះផ្សាយអត្ថបទមួយរបស់មហាសេដ្ឋី Li Ka-Shing ក្នុងនោះ លោកក៏ បានចែករំលែកអំពីវិធីសាស្ដ្រកែលំអជីវភាពក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។

ឧទាហរណ៍ ប្រសិន ប្រាក់ចំណូលប្រចាំខែរបស់អ្នក គឺ ២,០០០យ័ន (ប្រហែល ៣៣០ដុល្លារ) អ្នក
មានបំផុតនៅអាស៊ី លោក Li Ka-Shing ណែនាំថា ចូរបែងចែកប្រាក់នេះ ទៅជា ៥ចំណែក ៖

ខ្ទង់ប្រាក់ដំបូង (៦០០យ័ន/ ៩៨ដុល្លារ)  ប្រើសម្រាប់ការហូបចុកប្រចាំខែ។   អ្នកអាចចំណាយក្រោម 
២០យ័ន ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ចូរហូបមី (ឬ នំបញ្ចុក) ពងទាស្ងោរមួយគ្រាប់ និងទឹកដោះគោមួយកែវ នៅ
ពេលព្រឹក។ ពេលថ្ងៃត្រង់ គឺហូបតែអាហារឆ្អិនស្រាប់ និងផ្លែឈើខ្លះ ដូចជាផ្លែចេកណាំវ៉ាជាដើម។ 
ចំណែកពេលល្ងាច គឺត្រូវចម្អិនអាហារដោយខ្លួនឯង និងហូបទឹកដោះគោមួយកែវ មុនពេលចូលគេង។ 
ការហូបចុកបែបនេះ អ្នកនឹងត្រូវប្រាក់ចំណាយអស់ត្រឹមតែ ពី ៥០០ ទៅ ៦០០យ័នប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយ
ខែ។
 
ខ្ទង់ប្រាក់ទីពីរ (៤០០យ័ន/ ៦៥ដុល្លារ) គឺសម្រាប់រាប់អានមិត្តភ័ក្ដិ បង្កើតទំនាក់ទំនង។   ប្រការនេះនឹង
ផ្ដល់ផលល្អដល់អ្នកនៅពេលណាមួយ។   អ្នកអាចចំណាយ ១០០យ័ន ទៅលើទូរស័ព្ទ ក្នុងមួយខែ។ 
ទន្ទឹមនឹងនេះ អ្នកអាចចេញថ្លៃអ្វីមួយជំនួសមិត្តភ័ក្ដិ ម្ដង ឬពីរដង ក្នុងមួយខែ គឺអស់ប្រហែល ៣០០
យ័ន។ ក្នុងការរាប់អានមិត្តភ័ក្ដិ អ្នកគួរតែជ្រើសរើសមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងច្រើន និងមានទ្រព្យ
ច្រើនជាងខ្លួន ឬមនុស្សដែលអាចជួយអ្នក ក្នុងការរកស៊ី និងការងារ។ ក្រោយរយៈពេលមួយឆ្នាំ ទំនាក់
ទំនងនេះ នឹងនាំមកនូវប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនដល់អ្នក។ 

ខ្ទង់ទីបី (៣០០យ័ន/៥០ដុល្លារ) គឺសម្រាប់បង្កើនចំណេះដឹង ។ ជារៀងរាល់ខែ ចូរចំណាយប្រហែល
ពី ៥០ ទៅ ១០០យ័ន ដើម្បីទិញសៀវភៅ។ ពេលមានសៀវភៅ អ្នកត្រូវអានខ្លឹមសារឱ្យបានច្បាស់
លាស់ និងដកស្រង់នូវមេរៀន និងយុទ្ធក្នុងនោះ។ បន្ទាប់ពីបានអាន អ្នកគួររៀបរាប់ឡើងវិញប្រាប់មិត្ត
ភ័ក្ដិ ដើម្បីលើកកំពស់ភាពជឿជាក់ និងបង្កើនទំនាក់ទំនង។ ក្រៅពីនេះ អ្នកក៏គួរចំណាយ ២០០យ័ន
សម្រាប់ចូលរួមក្នុងវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាល ដើម្បីបំប៉នចំណេះដឹង និងជួបជុំក្រុមអ្នកមនុស្សដែលមាន
គំនិតដូចអ្នក។

ខ្ទង់ចំណាយទីបួន (២០០យ័ន/៣៣ដុល្លារ) គឺសន្សំសម្រាប់ទេសចរណ៍។ ចូរធ្វើឱ្យជីវិតរបស់អ្នក កាន់
តែមានន័យ ដោយការធ្វើដំណើរទៅលំហែកាយនៅតំបន់ទេសចរណ៍នានា យ៉ាងតិច ឱ្យបានម្ដង/ឆ្នាំ។ 

ខ្ទង់ចំណាយចុងក្រោយ (៥០០យ័ន/ ៨២ដុល្លារ) គឺសម្រាប់ការវិនិយោគ។ ដំបូងគឺត្រូវសន្សំនៅធនា
គារ ដោយចាត់ទុកវាជាទុនសម្រាប់បង្កើតមុខរបររបស់អ្នក។ ក្រោយការសន្សំ រយៈពេល ៥ឆ្នាំ ទឹកប្រាក់
របស់អ្នកក្នុងធនាគារ នឹងកើនដល់ប្រហែល ៥,០០០ ដុល្លារអាមេរិក ហើយអ្នកអាចប្រើប្រាស់ប្រាក់
សន្សំនេះ ដើម្បីបើកកូនហាង ឬកូនក្រុមហ៊ុនមួយ។ ចូរចាប់ផ្ដើមការរកស៊ីរបស់អ្នក ដោយមុខជំនួញតូច
តាច ដោយសារថា អ្នកមិនទាន់មានបទពិសោធច្រើន ហើយបើខាត ក៏ខាតតិច។ ពេលមានបទ
ពិសោធក្នុងការរកស៊ីច្រើន និងរកបានប្រាក់ច្រើនជាងមុន អ្នកអាចគិតដល់ការពង្រីកមុខរបរ ដើម្បីជា
បង្អែករឹងមាំផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។

និយាយអំពីប្រាក់ខែ នៅពេលចូលមកដល់ឆ្នាំទីពីរ ប្រសិនប្រាក់ខែរបស់អ្នក នៅតែត្រឹម ២,០០០យ័ន
នោះអ្នកគួរតែមានការខ្មាសខ្លួនឯង ដោយសារមិនទាន់បានអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង ហើយចំនួននេះ ប្រាកដជា មិនអាចតាមទាន់នូវបញ្ហាទំនិញឡើងថ្លៃ។ ប្រសិនប្រាក់ខែឡើងដល់ ៣,០០០យ័ន(ប្រហែល ៥០០
ដុល្លារ) នោះអ្នកក៏នៅតែត្រូវធ្វើការដោយយកចិត្តទុកដាក់។ ចូរស្វែងរកការងារបន្ថែម ល្អបំផុតគឺធ្វើជា
បុគ្គលិកផ្នែកជំនួញ។ ប្រការនេះនឹងមានប្រយោជន៍ដល់មុខរបររបស់អ្នក នាពេលខាងមុខ។

ក្នុងអំឡុងពេលនេះ ចូរកុំចំណាយប្រាក់ច្រើនទៅលើសម្លៀកបំពាក់   តែត្រូវសន្សំសំចៃឱ្យបានជាអតិ
បរមា។   អ្នកអាចទិញអំណោយតិចតួច ជូនមិត្តភ័ក្ដិដែលអ្នកយល់ថា ពួកគេនឹងអាចជួយអ្នកបាន។

យុទ្ធសាស្ដ្រខាងលើ នឹងអាចជួយឱ្យអ្នកចាកផុតពីភាពក្រីក្រ និងក្លាយជាមនុស្សដែលមានកេរឈ្មោះ 
មានកិត្តិយសក្នុងសង្គម៕